Ναός του θεϊκού Αυγούστου
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Ναός του θεϊκού Αυγούστου | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | Ρωμαϊκός ναός, αρχαία ρωμαϊκή κατασκευή και αρχαιολογική θέση |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 41°53′30″N 12°29′4″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Ρώμη |
| Τοποθεσία | Ρωμαϊκό Φόρουμ |
| Χώρα | Ιταλία |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
O ναός του θεϊκού Αυγούστου (λατιν. Templum Divi Augusti) ηταν ένας μεγάλος ναός αρχικά κτισμένος σε ανάμνηση του πρώτου θεοποιημένου Αυτοκράτορα, του Αυγούστου. Κτίστηκε μεταξύ του Παλατίνου και του Καπιτωλίνου λόφου, πίσω από την Ιουλία Βασιλική, στη θέση του σπιτιού που ο Οκταβιανός έμενε πριν εισέλθει στη δημόσια ζωή στα μέσα του 1ου αι. π.Χ. Είναι γνωστό από Ρωμαϊκά νομίσματα, ότι ήταν αρχικά Ιωνικός με εξάστυλη πρόσοψη. Πάντως το μέγεθός του, οι αναλογίες του και η ακριβής θέση του δεν είναι γνωστά. Οι ναοί του Αυγούστου στις επαρχίες, όπως ο πολύ μικρότερος ναός του Αυγούστου στην Πούλα της Κροατίας, είχαν ήδη κατασκευαστεί κατά τη διάρκεια της ζωής του. Ίσως λόγω του ότι ο λαός στη Ρώμη θα αντιστεκόταν στο σκεπτικό, η θεοποίησή του έγινε πρώτα στις επαρχίες και μετά το τέλος του έγινε επίσημα στην πρωτεύουσα. Πρώτος ναός πρέπει να έγινε εκείνος στη Νόλα της Καμπανίας, πόλη στην οποία απεβίωσε. Ακολούθως ναοί αφιερώθηκαν σε εκείνον σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η κατασκευή του ναού έγινε τον 1ο αι. μ.Χ. και ήταν μία υπόσχεση της Συγκλήτου έπειτα από το τέλος του Αυτοκράτορα το 14 μ.Χ. Οι αρχαίες πηγές διαφωνούν για το αν κατασκευάστηκε από τον Τιβέριο και τη μητέρα του Λιβία ή από τον Τιβέριο μόνο του. Δεν ολοκληρώθηκε πριν το τέλος του το 37 μ.Χ., καθώς τον ναό εγκαινίασε ο Καλιγούλας. Μερικοί ερευνητές εκφράζουν την άποψη, ότι η καθυστέρηση οφείλεται, στο ότι ο Τιβέριος είχε λίγη υπόληψη στις τιμές των προκατόχων του. Αντίθετα άλλοι λένε, ότι έκανε το τελευταίο του ταξίδι από τη βίλα του στο Κάπρι, με σκοπό να μπει στη Ρώμη και να αφιερώσει τον ναό, απεβίωσε όμως στο Μισένουμ της Νάπολης πριν εισέλθη στην πρωτεύουσα. Ο Ιττάι Γκράντελ ερμηνεύει, πως η μακρά οικοδομική φάση του ναού δείχνει την επίμονη προσπάθεια για την κατασκευή του.
Η από καιρό αναμενόμενη αφιέρωσή του έγινε τις δύο τελευταίες ημέρες του Αυγούστου του 37 μ.Χ. Σύμφωνα με τον ιστορικό Δίωνα Κάσσιο οι εορτασμοί που διατάχθηκαν από τον Καλιγούλα, ήταν υπερβολικοί. Έγιναν διήμερες ιπποδρομίες, σφαγιάστηκαν 400 αρκούδες και "άλλα τόσα θηρία από τη Λιβύη (=Αφρική)". Ο ίδιος ανέβαλλε τις ψηφίσεις νόμων και το πένθος όσων έτυχε να είχαν, "ώστε κανένας να μην έχει δικαιολογία απουσίας". Η αίγλη και η χρονικές συμπτώσεις των εορτασμών ήταν προσεκτικά επιλεγμένη πολιτική πράξη: ο μήνας Αύγουστος ήταν αυτός που είχε γεννηθεί ο Οκταβιανός (και ο μήνας πήρε το όνομά του)· οι κορύφωση των εορτασμών ήταν την ημέρα των γενεθλίων του Καλιγούλα και η τελευταία ημέρα της υπατείας του. Ο συνδυασμός είχε σκοπό να δείξει τον Καλιγούλα "απόγονο" του Αυγούστου (ήταν δισεγγονός της Λιβίας).
Κατά τη βασιλεία του Διοκλητιανού ο ναός του θεϊκού Αυγούστου καταστράφηκε από φωτιά, αλλά επανακτίστηκε και αφιερώθηκε το 89/90 με ένα ιερό της αγαπητής του θεάς, της Μινέρβα. Ο ναός επανασχεδιάστηκε ως ένα μνημείο για τέσσερις θεοποιημένους Αυτοκράτορες, μεταξύ αυτών ο Βεσπασιανός και ο Τίτος. Επισκευάστηκε ξανά στα τέλη της δεκαετίας του 150 από τον Αντωνίνο τον Ευσεβή, που ίσως κινήθηκε από επιθυμία να σχετιστεί δημόσια με τον πρώτο Αυτοκράτορα (Ο Αντωνίνος επίσης θεοποίηθηκε). Η ακριβής ημερομηνία της επισκευής δεν είναι γνωστή, αλλά ο επισκευασμένος ναός εμφανίζεται στα νομίσματα από το 158 και μετά, ως οκτάστυλος (όπως αυτός στην Άγκυρα) κορινθιακός με δύο αγάλματα, μάλλον του Αυγούστου και της Λιβίας στον σηκό. Το αέτωμα έχει ανάγλυφες μορφές με κεντρική μορφή τον Αύγουστο και επάνω από αυτό, στην κορυφή, υπάρχει τέθριππο. Στα πλαϊνά ακρωτήρια εικονίζεται ο Ρωμύλος στο ένα και ο Αινείας στο άλλο, μία αναφορά στον μύθο ίδρυσης της πόλης. Η κλίμακα προ του ναού έχει εκατέρωθεν δύο αγάλματα της Νίκης.
Ο ναός του θεϊκού Αυγούστου περιγράφεται στη Λατινική γραμματεία ως templum Augusti ή templum divi Augusti. Ο Μαρτιάλης και ο Σουητώνιος τον αποκαλούν templum novum και με αυτό το όνομα τεκμαίρεται στο Act Arvalia (πράξεις των Arvales fratres, ιερέων των Αγρών) από το 36 μ.Χ. Αναφορές λένε για μία βιβλιοθήκη από τον Τιβέριο γειτονικά του ναού, την καλούμενη bibliotecha templi novi/Augusti. Ο Καλιγούλας λέγεται, ότι αργότερα έκτισε μία γέφυρα, που συνέδεε τον Παλατίνο με τον Καπιτωλίνο λόφο, η οποία περνούσε επάνω από τον ναό. Εκτός από το καλά περιγραφόμενο από τις πηγές άγαλμα του Αυγούστου και της Λιβίας, λίγα είναι γνωστά για τον διάκοσμο του ναού: ο Πλίνιος αναφέρεται σε έναν πίνακα με θέμα τον Υάκινθο, έργο του Νικία του Αθηναίου, ο οποίος δόθηκε στον ναό από τον Τιβέριο.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μνημείο της Άγκυρας ναός του Αυγούστου στην Άγκυρα.
- Ναός του Αυγούστου (Πούλια) στην Κροατία
- Ναός του Αυγούστου (Βαρκελώνη)